WYDZIAŁ KATECHETYCZNY PRZEDSTAWIA ZASADY PRACY W KLASACH ŁĄCZONYCH PO ZMIANIE ROZPORZĄDZENIA W SPRAWIE ORGANIZACJI NAUKI RELIGII W SZKOLE
Podpisane przez ministrę Barbarę Nowacką z MEN w dniu 26 lipca 2024 r. znowelizowane rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii, może spowodować bałagan w prowadzeniu lekcji i w wielu wypadkach uniemożliwi realizację programów nauczania. Niewliczanie oceny z religii do średniej ocen i spychanie lekcji na pierwszą bądź ostatnią godzinę w siatce godzin oraz zapowiedź ograniczenia lekcji religii do jednej tygodniowo od przyszłego roku szkolnego, obniża rangę przedmiotu, zniechęca dzieci i młodzież do udziału w zajęciach oraz umniejsza wychowawczą rolę szkoły.
Znowelizowane rozporządzenie umożliwi łączenie uczniów różnych klas i poziomów nauczania, w przedszkolach i klasach I – III w grupy skupiające 25 uczniów, a 28 uczniów w starszych klasach. Nowe przepisy przewidują, ze tworząc takie grupy można je będzie organizować wspólnie dla klas w przedziałach I – III, IV –VI oraz VII – VIII.
Problem dotyczy szczególnie szkół wiejskich i znajdujących się na przedmieściach z powodu niżu demograficznego oraz szkół ponadpodstawowych z powodu wypisywania się młodzieży z lekcji religii.
Różnica wieku w grupie klas łączonych może wynosić nawet 3 lata. Uczniowie ci będą znajdować się na różnym poziomie rozwoju i posiadanej wiedzy. Stworzy to olbrzymie trudności w nauczaniu i realizacji programów z punktu widzenia psychologicznego, pedagogicznego i dydaktycznego. Można sobie wyobrazić, że w jednej grupie zajęciowej będą zarówno dzieci z klasy pierwszej i te bezpośrednio przygotowujące się do I Komunii św. z klasy III.
W programie katechizacji szkoły podstawowej szczególne miejsce zajmują uczniowie klas III ze względu na przygotowanie do sakramentu pokuty i pełnego udziału w Eucharystii. Zależy nam więc, aby przynajmniej te klasy nie zostały objęte nauczaniem w klasach łączonych. Zobowiązujemy Księży Proboszczów, aby niezwłocznie podjęli w tej sprawie rozmowy z dyrektorem szkoły oraz jej organem prowadzącym. Jeżeli jednak starania nie powiodłyby się, koniecznością okaże się zwiększenie częstotliwości katechez parafialnych przygotowujących dzieci do przyjęcia sakramentów.
METODY NAUCZANIA W KLASACH ŁĄCZONYCH
W literaturze pedagogicznej przedstawione są różne metody nauczania w klasach łączonych. Najczęściej wykorzystywane są trzy.
Metoda 1.
Podczas jednej lekcji katecheta realizuje wszystkie tematy zgodnie z programem wszystkich klas należących do grupy. Metoda polega na przemiennym stosowaniu nauki głośnej i samodzielnej pracy uczniów. Ważne jest więc, by uczniowie byli wyposażeni w podręczniki i zeszyty ćwiczeń. Doradzamy ponadto, by katecheta wyszukał w programach klas łączonych podobne tematy, które może omówić jako jeden wspólny temat dla całej grupy. Dotyczy to zwłaszcza katechez okolicznościowych związanych z obchodami roku liturgicznego.
Metoda 2.
W danym roku szkolnym katecheta realizuje w całej grupie program nauczania tylko jednej klasy należącej do grupy klas łączonych. Tę metodę można zastosować w szkołach ponadpodstawowych oraz w grupach starszych uczniów szkół podstawowych.
Przykłady:
- w grupie klas VII-VIII w roku szkolnym 2024/2025 katecheta prowadzić będzie nauczanie według programu klasy VIII, a w roku szkolnym 2025/2026 według programu klasy VII.
- w grupie klas IV-V-VI w roku szkolnym 2024/2025 katecheta prowadzić będzie nauczanie według programu klasy VI, w roku szkolnym 2025/2026 według programu klasy V, a w roku szkolnym 2026/2027 według programu klasy IV.
- we wszystkich typach szkół ponadpodstawowych tę metodę można zastosować według powyższych wzorów.
Metoda 3. – program autorski
Ta metoda wydaje się szczególnie odpowiednia dla klas łączonych w szkołach ponadpodstawowych. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by autorskie programy nauczania tworzyli również katecheci nauczający w szkołach podstawowych. Należy klasę łączoną traktować jako grupę, do której kieruje się te same treści edukacyjne, indywidualizując pracę tak, jak do tej pory – według umiejętności i możliwości intelektualnych dzieci, a nie według klasy czy wieku.
Ze względu na specyfikę najmłodszych dzieci zastosowanie tej metody w grupie klas I-II-III wydaje się również właściwe. Najmłodsi uczniowie nie są w stanie skupić się na pracy cichej, podczas, gdy nauczyciel pracuje z drugą klasą.
Wydział Katechetyczny będzie wdzięczny tym katechetom, którzy zechcą swoje pomysły, doświadczenia lub programy autorskie udostępnić innym katechetom. Godne uwagi propozycje zostaną zamieszczone na naszej stronie internetowej.
Zachęcamy katechetów, by zapoznali się z prezentacją Julii Miśkowicz: „Specyfika pracy nauczyciela w klasach łączonych” (w wyszukiwarce Google wystarczy wpisać tytuł prezentacji). Znaleźć tam można inspiracje oraz bibliografię prac związanych z zagadnieniem nauczania w klasach łączonych.
Już po napisaniu tekstu podano w mediach informację, że I prezes Sądu Najwyższego na prośbę Episkopatu Polski i Polskiej Rady Ekumenicznej zaskarżyła nowelizację zarządzenia ministry Barbary Nowackiej do Trybunału Konstytucyjnego. Wystąpieniu towarzyszy wniosek o zawieszenie stosowania zaskarżonych przepisów.
Liczymy jednak, że nasze władze samorządowe, które zawsze były szczerze zatroskane nie tylko o infrastrukturę szkolną ale przede wszystkim o pełny oraz wszechstronny rozwój uczniów, nie będą łączyć klas z różnych poziomów wiekowych na lekcjach religii. Niemniej jednak musimy być przygotowani na wszelkie możliwe sytuacje, stąd informacja o formach pracy
w klasach łączonych.
ks. kan. dr Jan Doppke
Dyrektor i wizytator diecezjalny